Trong lĩnh vực giao dịch tài chính, hai thuật ngữ quen thuộc mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng cần hiểu rõ là "long" (mua) và "short" (bán khống). Đây là hai chiến lược cơ bản, phản ánh cách nhà đầu tư tận dụng biến động giá trên thị trường để tạo ra lợi nhuận.
Bài viết này nhằm mục đích cung cấp cho bạn thông tin rất cơ bản về sự khác biệt giữa các vị thế mua và bán và các khái niệm đằng sau chúng. Bài viết này không nhằm mục đích là lời khuyên giao dịch dưới bất kỳ hình thức nào. Tất cả các ví dụ và giá cả đều là hư cấu và chỉ nên được sử dụng cho mục đích thông tin.
Khái niệm:
Khái niệm:
So sánh "Long" và "Short" trong bối cảnh Việt Nam
Bài viết này nhằm mục đích cung cấp cho bạn thông tin rất cơ bản về sự khác biệt giữa các vị thế mua và bán và các khái niệm đằng sau chúng. Bài viết này không nhằm mục đích là lời khuyên giao dịch dưới bất kỳ hình thức nào. Tất cả các ví dụ và giá cả đều là hư cấu và chỉ nên được sử dụng cho mục đích thông tin.
Vị thế Mua (Long Position)
- Mua khi bạn kỳ vọng giá trị sẽ tăng.
- Điểm vào lệnh (Entry Price): Mức giá bạn bắt đầu mua tài sản.
- Chốt lời (Take Profit): Mức giá mà bạn đã đặt trước để bán tài sản và chốt lời khi thị trường tăng.
- Cắt lỗ (Stop Loss): Mức giá mà bạn đã đặt trước để bán tài sản và hạn chế thua lỗ nếu thị trường đi xuống.
Vị thế Bán (Short Position)
Tóm tắt các thuật ngữ:
- Bán khi bạn kỳ vọng giá trị sẽ giảm.
- Điểm vào lệnh (Entry Price): Mức giá bạn bắt đầu bán khống tài sản.
- Cắt lỗ (Stop Loss): Mức giá mà bạn đã đặt trước để mua lại tài sản và hạn chế thua lỗ nếu thị trường đi lên.
- Chốt lời (Take Profit): Mức giá mà bạn đã đặt trước để mua lại tài sản và chốt lời khi thị trường giảm.
- Long Position: Vị thế Mua/Vị thế Long
- Short Position: Vị thế Bán/Vị thế Short
- Buy when you expect value to raise: Mua khi bạn kỳ vọng giá trị sẽ tăng.
- Sell when you expect value to fall: Bán khi bạn kỳ vọng giá trị sẽ giảm.
- Entry Price: Điểm vào lệnh/Giá vào lệnh
- Take Profit: Chốt lời
- Stop Loss: Cắt lỗ/Dừng lỗ
"Long" (Mua) trong giao dịch tài chính
Khái niệm:
- "Long" là chiến lược mua một tài sản tài chính (như cổ phiếu, trái phiếu) với kỳ vọng giá trị tài sản sẽ tăng trong tương lai. Nhà đầu tư nắm giữ tài sản và bán khi giá tăng để thu lợi nhuận.
- Đây là chiến lược phổ biến trên thị trường chứng khoán Việt Nam (HOSE, HNX, UPCoM), phù hợp với nhà đầu tư tin vào xu hướng tăng trưởng.
- Nhà đầu tư sử dụng VNĐ để mua cổ phiếu qua các công ty chứng khoán (như SSI, HSC, VNDIRECT).
- Họ chờ giá cổ phiếu tăng, sau đó bán để kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá.
- Ví dụ: Bạn mua 1.000 cổ phiếu của Công ty Vinamilk (mã VNM) với giá 70.000 VNĐ/cổ phiếu, tổng chi phí 70 triệu VNĐ. Sau 6 tháng, giá tăng lên 85.000 VNĐ/cổ phiếu. Khi bán, bạn thu về 85 triệu VNĐ, lợi nhuận là 15 triệu VNĐ (chưa tính phí giao dịch).
- Tiềm năng lợi nhuận cao: Nếu giá cổ phiếu tăng mạnh, lợi nhuận có thể đáng kể.
- Rủi ro giới hạn: Nhà đầu tư chỉ mất tối đa số vốn đã bỏ ra nếu giá cổ phiếu giảm về 0.
- Phù hợp thị trường Việt Nam: Thị trường chứng khoán Việt Nam (VN-Index) có xu hướng tăng trưởng dài hạn, hỗ trợ chiến lược "long".
- Giá giảm: Nếu giá cổ phiếu giảm, nhà đầu tư có thể lỗ hoặc mất vốn.
- Phí giao dịch: Phí môi giới (thường 0,1-0,35%) và thuế (0,1% khi bán) làm giảm lợi nhuận.
- Thanh khoản: Một số cổ phiếu nhỏ trên thị trường Việt Nam có thanh khoản thấp, khó mua bán nhanh.
"Short" (Bán khống) trong giao dịch tài chính
Khái niệm:
- "Short" là chiến lược mượn cổ phiếu, bán ngay với giá hiện tại, sau đó mua lại khi giá giảm để trả nợ, giữ phần chênh lệch làm lợi nhuận.
- Ở Việt Nam, bán khống cổ phiếu bị hạn chế nghiêm ngặt theo quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Tuy nhiên, một số công ty chứng khoán cho phép bán khống trong ngày (intraday short selling) hoặc giao dịch phái sinh (như hợp đồng tương lai VN30). Dưới đây, chúng ta sẽ tập trung vào bán khống trong giao dịch phái sinh, vì đây là cách phổ biến hơn ở Việt Nam.
- Trong giao dịch phái sinh (như hợp đồng tương lai VN30), nhà đầu tư đặt lệnh bán khống chỉ số VN30 với kỳ vọng chỉ số giảm.
- Khi chỉ số giảm, họ mua lại hợp đồng ở mức thấp hơn để chốt lời.
- Ví dụ: Bạn bán khống 1 hợp đồng tương lai VN30 (quy mô 100.000 VNĐ/điểm) khi chỉ số ở mức 1.200 điểm, thu về 120 triệu VNĐ. Khi chỉ số giảm xuống 1.150 điểm, bạn mua lại hợp đồng với giá 115 triệu VNĐ, lợi nhuận 5 triệu VNĐ (chưa tính phí).
- Kiếm lợi nhuận trong thị trường giảm: Phù hợp khi dự đoán thị trường hoặc chỉ số giảm điểm.
- Đòn bẩy cao: Giao dịch phái sinh cho phép sử dụng đòn bầy, khuếch đại lợi nhuận.
- Thanh khoản tốt: Hợp đồng tương lai VN30 có tính thanh khoản cao, dễ giao dịch.
- Thua lỗ không giới hạn: Nếu chỉ số tăng, nhà đầu tư phải mua lại với giá cao hơn, dẫn đến lỗ lớn.
- Chi phí giao dịch: Phí giao dịch phái sinh (khoảng 3.000-10.000 VNĐ/hợp đồng) và yêu cầu ký quỹ (margin) làm tăng chi phí.
- Hạn chế pháp lý: Bán khống cổ phiếu riêng lẻ bị cấm hoặc hạn chế, khiến nhà đầu tư phụ thuộc vào phái sinh.
So sánh "Long" và "Short" trong bối cảnh Việt Nam
| Tiêu chí | Long (Mua) | Short (Bán khống) |
|---|---|---|
| Mục tiêu | Kiếm lợi nhuận khi giá cổ phiếu tăng | Kiếm lợi nhuận khi chỉ số/cổ phiếu giảm |
| Rủi ro | Thua lỗ giới hạn (tối đa vốn đầu tư) | Thua lỗ không giới hạn (giá tăng vô hạn) |
| Chi phí | Phí giao dịch, thuế 0,1% khi bán | Phí giao dịch phái sinh, ký quỹ |
| Phù hợp với | Thị trường tăng (bull market) | Thị trường giảm (bear market) |
| Tính khả thi | Dễ thực hiện, phổ biến | Hạn chế, chủ yếu qua phái sinh |
Ứng dụng thực tế và lưu ý tại Việt Nam
Khi nào nên "Long"?- Khi bạn tin rằng một cổ phiếu (như VNM, MWG, VCB) hoặc thị trường VN-Index sẽ tăng giá dựa trên phân tích cơ bản (doanh thu, lợi nhuận) hoặc kỹ thuật (xu hướng tăng).
- Phù hợp với nhà đầu tư dài hạn hoặc người mới tham gia thị trường.
- Khi dự đoán thị trường giảm (ví dụ: VN30 giảm điểm do khủng hoảng kinh tế hoặc tin tức tiêu cực).
- Chủ yếu áp dụng trong giao dịch phái sinh, vì bán khống cổ phiếu riêng lẻ bị hạn chế.
- Quản lý rủi ro: Đặt lệnh cắt lỗ (stop-loss) để hạn chế thua lỗ, đặc biệt trong giao dịch phái sinh với đòn bẩy cao.
- Phân tích thị trường: Kết hợp phân tích cơ bản (báo cáo tài chính, tin tức) và phân tích kỹ thuật (biểu đồ giá) để đưa ra quyết định.
- Hiểu quy định pháp lý: Bán khống cổ phiếu bị hạn chế ở Việt Nam, nên nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ quy định của công ty chứng khoán hoặc sử dụng phái sinh.
- Chi phí giao dịch: Phí giao dịch cổ phiếu (0,1-0,35%) và phái sinh (3.000-10.000 VNĐ/hợp đồng) cần được tính toán cẩn thận.
